Drzewostany Lasu Łagiewnickiego       Drzewostany Lasu Łagiewnickiego to zróżnicowane i bogate pod względem składu gatunkowego, wieku i struktur przestrzennych formacje roślinne pozostające fragmentem dzikiej, niezurbanizowanej przyrody miasta. Mimo, że powstały w drodze sztucznego sadzenia określane są mianem lasu naturalnego. Lasu, który powrócił w dawne swoje granice zachowując wiele jego pierwotnych atrybutów jak m.in. skład gatunkowy drzewostanów oraz bogactwo fauny i flory dna lasu.  Cechą wyróżniającą las naturalny jest jego ewolucyjne pochodzenie, kształtowane jako niekończący się łańcuch sukcesji inspirowany zmieniającymi się czynnikami środowiska. Położenie geograficzne Lasu w strefie przejściowej pomiędzy wyżynami Polski południowej, a nizinami Polski północnej decyduje o przebiegającej przez Las Łagiewnicki naturalnej granicy zasięgu niektórych gatunków drzew jak : buk, jodła, świerk i jawor.  Istnienie zwartej pokrywy lasów datowane jest w granicach Lasu Łagiewnickiego od przełomu plejstocenu i holocenu, który ukształtował dzisiejszą rzeźbę terenu, a lasy utrwaliły jej strome ostre formy. Lesistość w I -szej połowie XVII wieku przed dynamicznym, przemysłowym rozwojem miasta wynosiła prawie 70 % i w późniejszym okresie zwiększyła się do 76,3 % wg pomiaru planimetrowego pruskiego zdjęcia topograficznego z lat 1793-1796. W okresie wykonywania pomiaru mianem lasów oznaczano ,,lasy i mokradła''. Wzrost lesistości związany był z wyludnieniem okolicy wywołanym ,,pomorem ludzi  i bydła'' oraz działaniami wojen szwedzkich. Na terenach wododziałowych oddalonych od żyznych, szerokich dolin rzecznych grunty leśne występowały najliczniej, a lesistość północno-wschodniej i wschodniej części miasta wynosiła 85-90 %.  Zachowanie w tym okresie tak dużego wskaźnika lesistości Las Łagiewnicki zawdzięcza charakterystycznej dla krawędzi Wzniesień Łódzkich rzeźbie terenu. Strome zbocza dolin rzecznych ograniczały osadnictwo, skupiało się ono głównie  na terenach równinnych. Na początku XIX w. następuje gwałtowny spadek lesistości związany z rozwojem miasta  do 56,2 %, w roku 1828 r. lesistość wynosi ok. 30 %. Rozwój miasta wymagał przede wszystkim wolnych terenów pod zabudowę produkcyjną i mieszkaniową, źródeł czystej wody oraz surowca drzewnego. Las postrzegany był jako zasobna w wodę rezerwa gruntu, na którym występuje większość niezbędnych do rozbudowy miasta surowców i minerałów.  Świadczą o tym liczne ślady po eksploatacji żwiru, piasku i gliny. Teren Lasu Łagiewnickiego wylesiony został całkowicie w części północnej-uroczysko Skotniki oraz na zachód od ulicy Wycieczkowej. Z dawnej Puszczy Łódzkiej pozostały jedynie niewielkie fragmenty dąbrów w części południowej i środkowej lasu. Ocalałe przed wycięciem drzewa, to przede wszystkim sztuki o obłamanych wierzchołkach oraz sękatych, krzywych-powichrowanych pniach, których wykorzystanie jako surowca drzewnego było ograniczone i nieopłacalne. Pod koniec XIX wieku w okresie, w którym oczekiwany dochód ze sprzedaży surowca drzewnego-renta leśna dawała większy zwrot kapitału od innych przedsięwzięć następowało wtórne zalesienie. Drzewostany Lasu Łagiewnickiego są rezultatem działań zmieniających się właścicieli gruntów. Są one wtórnie naturalizowanymi formacjami roślinnymi wprowadzonymi po masowych wylesiniach w czasie rozwoju wielkiej Łodzi.  Część zachodnia Lasu położona na zachód od ulicy Wycieczkowej została około 1880 roku w całości wylesiona.  Powtórne zalesienie obszaru nastąpiło kosztem i staraniem nowych właścicieli lasu - rodziny Heinzlów. Dobór składu  gatunkowego zalesień uwzględniał przede wszystkim oczekiwania jego właścicieli, które dotyczyły : zachowania lasu w formie ,,rezerwatowej'' w bezpośrednim sąsiedztwie siedziby rodowej - pałacu Heinzla na powierzchni łącznej 95 ha, w skład której wchodziło uroczysko Park oraz Cegielnisko i Letniska (obszar dzisiejszego rezerwatu ,,Las Łagiewnicki''). We wskazanych przez właścicieli obszarach rezerwatowych dobór składu gatunkowego w większości odzwierciedlał potencjalny - dawny i zgodny z jakością siedlisk skład drzewostanu, co potwierdzają aktualne badania siedliskowo - glebowe oraz inwentaryzacje botaniczne. Uroczysko Arturówek, to przede wszystkim jednogatunkowe, szybko rosnące drzewostany sosnowe i brzozowe  wprowadzone w planowany przez właściciela obszar przyszłej zabudowy mieszkaniowej w 100 hektarowym osiedlu.  Dobór gatunków miał zapewnić zwrot nakładów z tytułu sprzedaży poszukiwanego i cennego drewna iglastego oraz maksymalnie przyspieszyć tworzenie drzewostanów w koncepcji miasta ogrodu. Na uwagę zasługuje fakt braku planów zalesień, co w 1923 roku przy inwentaryzacji stanu lasów uznane zostało jako rzecz szczególna. Wylesienia i zalesienia realizowane były naprzemiennie wg doraźnych, indywidualnych potrzeb właścicieli gruntu. Aktualny wskaźnik lesistości w odniesieniu do granic administracyjnych miasta wynosi 7,8 % wg danych ewidencji gruntów, co w wielkościach rzeczywistych stanowi 2.280 ha. Procentowy udział Lasu Łagiewnickiego w powierzchni leśnej ogółem miasta wynosi ponad 50 %. Biorąc pod uwagę strukturę własności Gmina Łódź jest największym właścicielem lasów w jej granicach.  Występujące w części północnej Lasu Łagiewnickiego wąskie doliny rzeczne przy dużych różnicach wysokości pozbawiały możliwości tworzenia się mokradeł i łąk śródleśnych, a formacje olsów zdominowane były i są nadal przez bory mieszane schodzące bezpośrednio na dno cieków wodnych. Udział łąk dzisiaj i dawniej pozostawał niewielki, a ich pochodzenie miało w większości sztuczny, antropogeniczny charakter. Wymagania glebowo -siedliskowe poszczególnych gatunków drzew leśnych, charakterystyka siedlisk i aktualny skład gatunkowy lasów pozwala stwierdzić, że w miejscach najbardziej suchych  występowały bory sosnowe z domieszką brzozy. Tereny z glebą piaszczysto gliniastą o wystawie południowej zdominowane były przez dąbrowy z udziałem modrzewia na glebach piaszczystych. Na pozostałych terenach bardziej suchych dominowały bory mieszane i iglaste z dużym udziałem buka i domieszką jodły, a na terenach bardziej wilgotnych dominowała jodła i świerk,w mniejszym udziale występowały również grab, brzoza i lipa. Z gatunków znajdujących się na granicy swojego naturalnego zasięgu tj. jodły, buka jaworu i świerka, jedynie świerk jest reprezentowany przez starszy niż stuletni egzemplarz. Dowodzi toich ponownemu, sztucznemu wprowadzeniu. Drzewostany Lasu Łagiewnickiego, to przede wszystkim lasy liściaste  o zróżnicowanym składzie gatunkowym i nierzadko spontanicznym udziale poszczególnych gatunków drzew i krzewów.   Udokumentowana ilość gatunków drzew i krzewów występujących na terenie Lasu wynosi 101. Wg ustaleń planu urządzenia  lasu na okres 1992-2001 w składzie drzewostanów występuje ponad dwadzieścia gatunków panujących tzn. zachowujących przewagę masy w drzewostanie : sosna zwyczajna, sosna czarna i sosna banksa, modrzew europejski, świerk pospolity, daglezja, buk zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, dąb czerwony, jawor, klon zwyczajny, grab pospolity, brzoza brodawkowata i omszona, olsza szara, olsza czarna, osika, topola, kasztanowiec, lipa drobnolistna, akacja. Dominującymi gatunkami są: dąb szypułkowy i bezszypułkowy oraz ich mieszańce występujące na 42 % powierzchni, sosna  pospolita 27 % i brzoza brodawkowata 20%. Pozostałe gatunki zajmują jedynie 11 % powierzchni. Na podstawie porównań inwentaryzacji stanu lasów komunalnych w planach urządzania w okresie 1958-1992 potwierdzić można wzrost ilości drewna na pniu określany mianem zasobności o 243 %, w liczbach bezwzględnych ze 104.411 m3 do 253.443 m3 . Nastąpiło również zwiększenie zasobności na 1 hektar lasu o 298 % - z 66,67 m3 /ha do 198,87 m3 /ha. Podane wielkości dotyczą wszystkich lasów komunalnych, w których Las Łagiewnicki ma 80% udział w powierzchni. W okresie 1951-1992r. zwiększył się średni wiek drzewostanów Lasu Łagiewnickiego z  48,9 do 72,3 lat. Tak znaczący wzrost wskaźnika miąższości i wieku drzewostanów jest dowodem na  nadmierną, a wręcz dewastacyjną eksploatację Lasu Łagiewnickiego w okresie przed 1958r., co znajduje potwierdzenie w pogarszającym się stanie majątkowym dawnych właścicieli lasu. Wielkoobszarowe wylesienia i pojawiające się koncepcje zabudowy to czynniki, które w istotny sposób zmieniły wizerunek drzewostanów wpływając bezpośrednio na dzisiejszy ich stan i sposób prowadzenia. Drzewostany Lasu Łagiewnickiego przestały być postrzegane jako źródło surowca drzewnego i rezerwa gruntów dopiero w latach powojennych. W okresie tym następuje stały przyrost powierzchni i zasobności. Największy przyrost powierzchni nastąpił w latach 1995-2002, w których Gmina Łódź realizując politykę powiększania i ochrony Lasu Łagiewnickiego wykupiła 48 hektarów gruntów. Porównania i analizy składu gatunkowego drzewostanów potwierdzają trwały proces zmniejszania się drzewostanów z przewagą gatunków iglastych z 34,25 % powierzchni w 1958 roku do 28,50 % w 1992r. Niestety w omawianym okresie znikła ze statystyk leśnych jodła, w inwentaryzacji z 1958r. zajmowała jeszcze 0,05 % powierzchni jako gatunek o dominującej masie.  Wprowadzana do składu gatunkowego upraw zakładanych przez Leśnictwo Miejskie - Łódź domieszka jodły jest  natychmiast eliminowana poprzez kradzieże sadzonek. Sytuacja prowadzi od trwałego wyłączenia jodły ze składu przyszłych drzewostanów mimo okazałych przyrostów rocznych pojedynczych sadzonek ocalałych przed kradzieżą oraz objęcia ochroną rezerwatową obszaru jej skupiskowego występowania. Odwrotne tendencje wykazuje modrzew, którego udział w składzie gatunkowym wzrósł z 0,2% do 1,8%. Modrzew jako gatunek najbardziej odporny na zanieczyszczenia powietrza ze wszystkich gatunków iglastych, głęboko ukorzeniony-mniej wrażliwy na wahania poziomu wód gruntowych i niszczącą siłę wiatrów powraca do składu drzewostanów.  W porównaniu z historią Lasu Łagiewnickiego opisywaną długością życia poszczególnych formacji roślinnych 50 letni wycinek czasu objęty statystyką planów urządzenia to zbyt mało na szczegółowe analizy i uogólnienia. Skład gatunkowy drzewostanów, ich struktura i żywotność zależy w znacznej mierze od jakości siedlisk, które z kolei podlegają zmianom powodowanym przez drzewostany. Urozmaicony krajobraz przy dużych różnicach względnych poziomu terenu z licznymi pagórkami i ostrymi krawędziami dolin rzecznych prowadzi do mozaikowatego układu siedlisk, a tym samym dużego zróżnicowania flory i fauny. Na przestrzeni lat 1958-1992 można zauważyć poprawę jakości siedlisk leśnych ocenianych na podstawie składu roślinności oraz struktury gleb. Gleby Lasu Łagiewnickiego wytworzone zostały z piasków gliniastych lekkich i mocnych należących w większości do IVb klasy bonitacji, uznawanych za gorsze spośród średniej jakości gleb. Stanowią one osady lodowcowe o znacznej miąższości, wytworzone na piaszczystym i żwirowym podłożu z dużą ilością krzemionki. Jako ciekawostkę należy uznać, że gleby klasy IVb występują w największych ocalałych do dnia dzisiejszego kompleksach leśnych miasta. Skład siedlisk Lasu Łagiewnickiego wg badań siedliskowo - glebowych przeprowadzonych w 1999r. :  siedliska świeże-1.192,11 ha- 98,1 % w tym : Bśw-9,77 ha-0,8 %, BMśw 64,24 ha-5,2 %, LMśw-964,38 ha-79,4 %, Lśw 153,72 ha-12,72 %, siedliska wilgotne i bagienne 22,96 ha-1,9 %, w tym : BMw 6,00 ha-0,5 %, LMw 7,65 ha-0,6 %, Lw 4,40 ha-0,4 %, OL 4,51 ha-0,4 %, OLJ 0,40 ha.  Drzewostany Lasu Łagiewnickiego pozostają świadectwem pracy wielu pokoleń leśników realizujących zamierzenia właścicieligruntów. Obecnie w odniesieniu do lasów komunalnych zamierzenia określają plany zagospodarowania przestrzennego, plany ochrony obiektów objętych szczególną ochroną prawną oraz plany urządzenia lasu. Plany te ustalają zasady i sposoby  prowadzenia gospodarki leśnej w poszczególnych drzewostanach.